Louis de Funes

Neska

Louis de Funès, właśc. Louis Germain David de Funès de Galarza (ur. 31 lipca 1914 w Courbevoie, zm. 27 stycznia 1983 w Nantes) – francuski aktor komediowy, scenarzysta i reżyser, pochodzenia hiszpańskiego.

Początki kariery
Louis de Funes zagrał w sumie w 137 filmach. Jednak w większości z nich wygłaszał jedno lub dwa zdania, po czym znikał z ekranu. Początki jego kariery były bardzo trudne. W latach 1945-1962 zagrał w kilkudziesięciu filmach, głównie epizody lub role trzecio/drugoplanowe. Co ciekawe rzadko były to filmy komediowe. W jednym z tych filmów na ekranie przebywał tylko przez 3 sekundy.
W 1950 de Funes spotkał po raz pierwszy na planie filmowym Boniface somnambule (Lunatyk) Fernandela, jednego z ówczesnych gwiazdorów francuskiego kina. W 1951 de Funes rozpoczął współpracę z grupą Branquinols Roberta Dhery’ego. Sztuka Ach! Te piękne kobietki! (Ah! Les belles bacchantes!), w której zagrał de Funes, odniosła w Paryżu ogromny sukces. Spektakl przewidziany początkowo na trzy miesiące, grany był przez trzy lata przy zapełnionej po brzegi sali. W 1954 sztukę przeniesiono na ekran. Oczywiście sukces i tym razem był gwarantowany. W tym samym roku de Funes zetknął się po raz pierwszy z Bourvilem, przy okazji realizacji filmu Jego rybki (Poisson d’avril).
W 1956 reżyser Claude Autant-Lara zaproponował de Funesowi rolę w swoim filmie, Czarny rynek w Paryżu, przy boku Jean Gabina i Bourvila. Było to nie lada wyróżnienie. Kreacja de Funesa, rzeźnika szlachtującego w piwnicy wieprzka, przeszła do historii francuskiego filmu.
W 1957 de Funes zagrał po raz pierwszy rolę pierwszoplanową, w filmie Jak włos w zupie (Comme un chevue sur la soupe), za którą otrzymał Grand Prix śmiechu.

Sukces zawodowy
Początek prawdziwej kariery aktora stanowi rok 1964. De Funès zagrał wtedy w dwóch produkcjach, które przyniosły mu międzynarodową sławę. W Fantomasie, gdzie zagrał u boku Jeana Marais, wcielił się w postać ślamazarnego komisarza policji ścigającego nieuchwytnego przestępcę. Film odniósł taki sukces, że zdecydowano się nakręcić dwa kolejne odcinki.
Jeszcze większą popularność przyniósł mu Żandarm z Saint-Tropez. Pomysł filmu narodził się w głowie Richarda Balducciego podczas wakacji w Saint-Tropez, kiedy to scenarzyście zniknęła kamera, a miejscowi żandarmi nie bardzo kwapili się do szukania złodzieja. Niezłomny sierżant Ludovic Cruchot pilnujący przestrzegania prawa, okazał się pomysłem na tyle trafionym, że w sumie powstało aż 6 filmów serii.
Rok później de Funès rozpoczął współpracę z Bourvilem i reżyserem Gerardem Ourym. Ich pierwszy wspólny film, Gamoń okazał się przebojem roku, ściągając do kin w samej Francji prawie 12 mln widzów. W 1966 r. rezultatem ich trójstronnej współpracy stała się Wielka włóczęga, najbardziej kasowa francuska komedia. Film obejrzało we Francji 17,3 mln widzów, został także nominowany do Oscara.
W 1965 r., w filmie Fantomas powraca zadebiutował syn de Funèsa, Olivier, który ogółem w latach 1965-1970 zagrał u boku ojca sześć razy. W 1967 r. po raz pierwszy u boku Louisa zagrała Claude Gensac, jego filmowa żona. W latach 1967-1982 grała ona wspólnie z de Funèsem w 9 filmach. Początkowo grała tylko w teatrze. Do filmu trafiła w połowie lat 60. Podczas jednego z przedstawień zauważył ją Louis de Funes. Tak go zachwyciła, że od razu zaproponował jej rolę w swoich komediach. Powiedział jej wtedy podobno: Chcę, żebyś grała we wszystkich moich filmach; przynosisz mi szczęście. Tak też się stało.
Dzięki niebywałemu sukcesowi komercyjnemu Wielkiej włóczęgi de Funès w 1967 kupił za 830 tys. franków zamek w Clermont nad Loarą, niedaleko Nantes. Zamek odkupiony od rodziny żony stał się dla artysty prawdziwym azylem.
Gerard Oury zachęcony sukcesem współpracy Bourvila i de Funèsa, stworzył dla dwóch komików nowe role w Les Sombrer Heros. Jednak wskutek śmierci Bourvila w 1970 r. z planów nic nie wyszło, a reżyser zmienił scenariusz, czego efektem była realizacja w 1971 r. Manii wielkości z udziałem Yves Montanda.
W 1971 r. de Funès powrócił na deski teatru, grając przez dwa lata w sztuce Oskar. W 1973 r. nagrał Przygody rabbiego Jakuba, a w latach 1973-1974 odgrywał główną rolę w teatralnym La valse des torreadors. Sztukę tę wystawiono około 200 razy.
W 1973 odebrał Order Legii Honorowej z rąk prezydenta Francji Georges'a Pompidou.

Praca i zdrowie
Kolejnym filmem Oury'ego z de Funèsem w roli głównej miał być Le Crocodile. Scenariusz filmu był gotowy, rozpoczęto reklamę, a początek zdjęć planowano na maj 1975. De Funès miał zagrać w nim chciwego pułkownika, który by dojść i utrzymać się u władzy dokonuje kilku zamachów stanu.
21 marca 1975 przeszedł zawał serca. Przekreśliło to plany realizacji Le Crocodile i przyniosło kres współpracy z Ourym. Aktor spędził kilka miesięcy w szpitalu i musiał poddać się rehabilitacji i odpoczynkowi. Rzucił palenie i przeszedł na dietę. Musiał ograniczyć tempo życia i rezygnować z wyczerpującej pracy.
Na plan filmowy powrócił w 1976, grając razem z Coluchem w filmie Skrzydełko czy nóżka. Realizacja okazała się prawdziwym sukcesem, co tylko zachęciło artystę do następnych projektów.
W 1980 otrzymał nagrodę specjalną Cesara. Zadebiutował również jako reżyser w Skąpcu, w filmie opartym na sztuce Moliera, w którym zagrał tytułowego, skąpego do bólu ojca. W tym samym roku doznał drugiego zawału serca, słabnąc na scenie podczas jednego ze spektakli w Comedie de Champs-Elysees.
Powrócił jednak jeszcze na plan. W 1981 zagrał w Kapuśniaczku. Rok później wystąpił w ostatnim, szóstym odcinku serii przygód o żandarmie, Żandarm i policjantki. Był to jego ostatni film. Zmarł 27 stycznia 1983 w szpitalu w Nantes, w wieku 69 lat wskutek trzeciego zawału serca. Pochowany został na parafialnym cmentarzu w Cellier, niedaleko własnego zamku.

Filmografia
Pełna filmografia de Funèsa obejmuje 136 filmów. Napisał scenariusz do sześciu filmów, sam wyreżyserował Skąpca na podstawie komedii Moliera. Najważniejsze tytuły w filmografii aktora to:

Przed kamerą

* 1945 Kuszenie Barbizona (La tentation de Barbizon) – statysta, portier w Paradis
* 1946 Antoni i Antonina (Antoine et Antoinette) – statysta, gość weselny
* 1950 Lunatyk (Boniface somnambule) – Gino
* 1950 Bibi Fricotin – statysta, rybak
* 1950 Słodkie małżeństwo (Folie douce) – statysta
* 1951 Gracze (Les joueurs)
* 1951 Trucizna (La poison) – André
* 1951 Moja kobieta jest wspaniała (Ma femme est formidable) – turysta, narciarz
* 1951 Indyk (Le dindon} – zarządzający
* 1950 Czerwona róża (La rose rouge) – poeta
* 1951 Siedem grzechów głównych (Les sept péchés capitaux) – Martin Gaston
* 1953 Śmiech (Le rire)
* 1953 Mężczyźni myślą tylko o tym (Les hommes ne pensent qu'a ça) – Teloso Seleston, mąż
* 1954 Pięcioraczki lub Owca z pięcioma łapami (Le mouton a cinq pattes) – Piłat
* 1954 Ach! Te piękne kobietki (Ah! Les belles bacchantes!) – Michel Leboef
* 1954 Tata, mama, gosposia i ja (Papa, mamam, la bonne et moi) -pan Calomel, sąsiad
* 1954 Jego rybki (Poisson d'avril) – strażnik rybny
* 1954 Frou-Frou – major Cousinet-Duval
* 1954 Napoléon – Laurent Passementier, żołnierz
* 1955 Nędznicy (Les hussards) – pedel
* 1955 Tata, mama, moja żona i ja (Papa, mamam, ma femme et moi) – pan Calomel
* 1956 Czarny rynek w Paryżu (La traversée de Paris) – Jambier
* 1957 Jak włos w zupie (Comme un chevue sur la soupe) – Pierre Cousin, kompozytor
* 1957 Ani widu, ani słychu (Ni vu ni connu) – Blaireau, kłusownik
* 1958 Taxi, ruletka i corrida (Taxi, roulotte et corrida) – Maurice Berger, szofer taksówki
* 1959 Cygański kompan (Mon pote le gitan) – Vedrines, wydawca
* 1959 Jak zdobyć miliard (Certains l'aiment froide) – Ange Galopin
* 1960 Zagmatwani (Les tortillards) – pan Durand
* 1960 Kapitan Francasse (Le capitane Francasse) – Scapin
* 1961 Piękna Amerykanka (La Belle Americaine) – Viralot, główny księgowy
* 1961 Zbrodnia nie popłaca (Le crime ne paie pas) – barman
* 1961 Znikający trup (Dans l'eau qui fait des bulles) – Hernzer
* 1962 Dżentlemen z Epsom (Le gentleman d'Epsom) – Gaspard Ripeux
* 1962 Zemsta (La vendetta) – Amoretti
* 1962 Diabelskie sztuczki (Le diable et les dix commandements) – Antoine Vaillant
* 1962 Szczęściarze (Les veinards) – Antoine Beaurepaire, w noweli Wielka wygrana
* 1962 Karambole lub inny tytuł Jak przyspieszyć swoją karierę (Caramboles) – Charolais
* 1963 Koko (Pouic-Pouic) – Leonard Monestier
* 1964 Napad na bank (Faites sauter la banque!) – Victor Garnier
* 1964 Wąchać kwiatki od spodu (Des pissenlits par la racine) – Jockey Jack
* 1964 Mysz domowa lub inny tytuł Boss w spódnicy (Un drole de caid) – Marcel
* 1964 Fantomas – komisarz Juve
* 1964 Żandarm z Saint-Tropez (Le gendarme de St. Tropez) – Ludovic Cruchot
* 1965 Wielki pan (Les bons vivants) – Léon Haudepin
* 1965 Gamoń (Le corniaud) – Leopold Saroyan
* 1965 Żandarm w Nowym Jorku (Le gendarme a New York) – Ludovic Cruchot
* 1965 Fantomas powraca (Fantômas se déchaîne) – komisarz Juve
* 1966 Sławna restauracja (Le grand restaurant) – pan Septime
* 1966 Fantomas kontra Scotland Yard (Fantômas contre Scotland Yard) – komisarz Juve
* 1966 Wielka włóczęga (La grande vadrouille) – Stanislas Lefort
* 1967 Wielkie wakacje (Les grandes vacances) – Charles Bosquier
* 1967 Oskar (Oscar) – Bertrand Barnier
* 1967 Mały pływak lub inny tytuł Zwariowany weekend (Le petit baigneur) – Louis-Philippe Fourchaume
* 1968 Żandarm się żeni (Le gendarme se marie) – Ludovic Cruchot
* 1968 Człowiek z tatuażem lub inny tytuł Tatuaż (Le tatoué) – Felicien Mezeray
* 1969 Hibernatus – Hubert de Tartas
* 1970 Żandarm na emeryturze (Le gendarme en balade) – Ludovic Cruchot
* 1970 Człowiek orkiestra (L'homme orchestre) – Evan Evans
* 1970 Zawieszeni na drzewie (Sur un arbre perché) – Henry Roubier
* 1971 Jo – Antoine Brisebard
* 1971 Mania wielkości (Le folie des grandeurs) – don Salluste
* 1973 Przygody rabbiego Jakuba (Les aventures de Rabbi Jacob) – Victor Pivert/Dzięcioł
* 1976 Skrzydełko czy nóżka (L'aile ou la cuisse) – Charles Duchemin
* 1978 Panowie, dbajcie o żony (La Zizanie) – Guillaume Daubray-Lacaze
* 1979 Żandarm i kosmici (Gendarme et les extra-terrestres) – Ludovic Cruchot
* 1980 Skąpiec (L'avare) – Harpagon
* 1981 Kapuśniaczek (La soupe aux choux) – Claude Ratinier, Glaude
* 1982 Żandarm i policjantki lub inny tytuł Żandarm i żandarmetki (Le gendarme et les gendarmettes) – Ludovic Cruchot

Jako scenarzysta

* 1966 Sławna restauracja (Le grand restaurant)
* 1967 Oskar (Oscar)
* 1969 Hibernatus
* 1979 Żandarm i kosmici (Le gendarme et les extra-terrestres)
* 1980 Skąpiec (L'avare)
* 1981 Kapuśniaczek (La soupe aux choux)

Jako reżyser

* 1980 Skąpiec (L'avare)